Maciej Maciejewski (1914–2018)

Maciej Maciejewski

Data i miejsce urodzenia	1 października 1914 Augustów
Data i miejsce śmierci	17 maja 2018 Warszawa
Zawód	aktor
Lata aktywności	1938–2008
Zespół artystyczny
Teatr Polski w Warszawie
Odznaczenia

Maciej Maciejewski (ur. 1 października 1914 w Augustowie, zm. 17 maja 2018 w Warszawie) – polski aktor filmowy, telewizyjny i teatralny.

Życiorys

W latach 1936–1938 kształcił się w Studiu Operowym przy Operze Warszawskiej. W 1938 debiutował na scenie partią Janusza w Halce według Stanisława Moniuszki. Brał udział w kampanii wrześniowej, w trakcie której został ranny. W latach 1940–1941 przebywał w Grodnie, gdzie występował w polskim Teatrze Lalki i Aktora. W 1941 wrócił do Warszawy, podejmując pracę w Banku Cukrowniczym.

Grób aktora na Powązkach Wojskowych w Warszawie

W 1946 ukończył studia aktorskie w studiu Iwo Galla w Krakowie, a w 1947 zdał egzamin eksternistyczny. Już wcześniej w latach 1944–1946 grał w Krakowie w: Teatrze Rapsodycznym i Teatrze Groteska. W latach 1946–1948 przebywał w Gdyni występując w Teatrze Wybrzeże, a w latach 1948–1949 był aktorem Teatru Wojska Polskiego w Łodzi. Od 1949 był związany ze scenami Warszawy: w latach 1956–1959 grał w Teatrze Dramatycznym, a w latach 1949–1956 i ponownie od 1959 był aktorem Teatru Polskiego. W 1978 przeszedł na emeryturę.

W filmie zadebiutował w 1951 roku rolą skrzypka Slavika w Młodości Chopina. Następnym filmem, w którym wystąpił był produkcyjniak Żołnierz zwycięstwa, gdzie pojawił się w epizodycznej roli oficera sztabowego. Najbardziej znany z roli porucznika „Gustawa” w filmie wojennym Kanał. Tą rolą zapisał się na stałe w kartach polskiej kinematografii. Zagrał jeszcze kilkadziesiąt drugoplanowych ról filmowych i telewizyjnych.

Wielokrotnie pojawiał się także w spektaklach Teatru Telewizji. Od 1958 do 2008 wziął udział w ponad 40 spektaklach.

Od 1951 do 2003 był związany z Teatrem Polskiego Radia.

Udzielał się także w dubbingu. Jego głosem mówił przysięgły nr 6 w polskiej wersji językowej filmu Dwunastu gniewnych ludzi z 1959 roku.

1 października 2014 świętował 100. urodziny. Uroczystości z tej okazji zorganizowano m.in. w siedzibie ZASP.

Zmarł 17 maja 2018 w wieku 103 lat. Był najdłużej żyjącym polskim aktorem w historii. 25 maja został pochowany na Powązkach Wojskowych w Warszawie (kwatera E-20-15).

Filmografia

Filmy fabularne
Rok	Tytuł	Reżyser	Rola
1951	Młodość Chopina	Aleksander Ford	skrzypek Slavik
1953	Żołnierz zwycięstwa	Wanda Jakubowska	oficer sztabowy
1954	Pod gwiazdą frygijską	Jerzy Kawalerowicz	Władysław Tomczewski
1955	Podhale w ogniu	Jan Batory, Henryk Hechtkopf	Czepiec
1956	Kanał	Andrzej Wajda	porucznik „Gustaw”
1957	Prawdziwy koniec wielkiej wojny	Jerzy Kawalerowicz	kierownik budowy
1957	Wyspa wielkiej nadziei	Bohdan Poręba	narrator (głos)
1959	Dwunastu gniewnych ludzi	Seweryn Nowicki	przysięgły nr 6 (polski dubbing)
1959	Lunatycy	Bohdan Poręba	Kurowski
1960	Rzeczywistość	Antoni Bohdziewicz	prokurator Wolski
1964	Przerwany lot	Leonard Buczkowski	nauczyciel
1967	Wenus z Ille	Janusz Majewski	archeolog (głos)
1967	Zbrodnia lorda Artura Savile’a	Witold Lesiewicz	Mansfred
1967	Przeraźliwe łoże	Witold Lesiewicz	barman w kasynie
1967	Klub szachistów	Witold Lesiewicz	burmistrz
1970	Epilog norymberski	Jerzy Antczak	mecenas Horn
1972	Waterloo	Jerzy Twardowski	marszałek Michel Ney (polski dubbing)
1976	Ptaki, ptakom...	Paweł Komorowski	Rafał
1976	Ja, Klaudiusz	Izabella Falewiczowa	Pallas
1979	...Cóżeś ty za pani...	Tadeusz Kijański	emisariusz
1979	Racławice. 1794	Lucyna Smolińska, Mieczysław Sroka	Hugo Kołłątaj
1980	Polonia Restituta	Bohdan Poręba
1984	Cień już niedaleko	Kazimierz Karabasz	Zygmunt
1986	Maskarada	Janusz Kijowski
1987	Krótki film o zabijaniu	Krzysztof Kieślowski	prokurator
1988	Pożegnanie cesarzy	Roman Załuski	Wawrzek
1997	Brat naszego Boga	Krzysztof Zanussi	starzec
2000	Egoiści	Mariusz Treliński	starszy pan
Seriale telewizyjne
1971	Królowa Elżbieta	Zofia Dybowska-Aleksandrowicz	Gardiner (polski dubbing)
1973	Wielka miłość Balzaka	Wojciech Solarz	Gosselin (odc.1)
1977	Lalka	Ryszard Ber	policjant (odc. 8)
1978	Życie na gorąco	Andrzej Konic	Stanisław Majewski (odc. 4-5, 7)
1986	Piotr Wielki	Zofia Dybowska-Aleksandrowicz	Adrian (polski dubbing)
1994	Zespół adwokacki	Andrzej Kotkowski	Piotr Zieliński (odc. 11–12)
1998	Klan	Paweł Karpiński	mężczyzna, którego żona umiera na raka w hospicjum rozmawiający z Józkiem po śmierci Ewy (odc. 92, 100)
2001	Adam i Ewa	różni	profesor Walewski
2002	Samo życie	różni	profesor Pawlicki, wykładowca w Akademii Muzycznej im. Fryderyka Chopina w Warszawie, nauczyciel pianistki Zofii Poniemirskiej

Spektakle telewizyjne

Od 1958 zagrał w ponad 40 spektaklach Teatru Telewizji. Ostatni, w którym wystąpił, nosił tytuł „Przygody Sindbada Żeglarza” (2008).

Teatr

• 1938: Halka
• 1945: Konrad Wallenrod
• 1945: Pan Tadeusz
• 1945: Beniowski
• 1946: Mickiewiczowskie ballady
• 1946: Homer i Orchideja
• 1946: W małym dworku
• 1946: Z piosenką przez wieś
• 1947: Żeglarz jako stary marynarz
• 1947: Trasa
• 1947: Balladyna jako Fon Kostryn
• 1948: Ocalenie Jakuba jako Jakub
• 1948: Trzech synów jako ojciec
• 1948: Wesele jako gospodarz
• 1948: Krwawe gody jako drugi młodzieniec, pierwszy drwal
• 1948: Igraszki z diabłem jako Lucjusz, Marcin Kabat
• 1949: Bankiet jako Stefan
• 1949: Wrogowie jako Grekow
• 1949: Wesołe kumoszki z Windsoru jako Fenton
• 1949: Na dnie jako Andrzej Kleszcz
• 1949: Ostatnie dni jako Bieniediktow
• 1950: Bóg, cesarz i chłop jako Jan z Chlumu
• 1950: Don Juan, czyli Kamienny gość jako Don Alonzo
• 1950: Tai Yang budzi się jako Thsin
• 1951: Próba sił jako dr Kownacki
• 1951: Trzeba było iskry jako Edward Wanat
• 1952: Król i aktor jako Stanisław Staszic
• 1952: Pułkownik Foster przyznaje jako Ma San
• 1953: Polacy nie gęsi jako Mikołaj Rej, pan Otwinowski
• 1953: Horsztyński jako Poeta
• 1954: Lubow Jarowaja jako Roman Koszkin
• 1954: Cyd jako Don Ariaz
• 1955: Lorenzaccio jako Tebaldeo Freccia
• 1955: Odwiedziny jako Wrona
• 1956: Święta Joanna jako Robert de Baurdicourt
• 1957: Don Juan jako Don Alonzo
• 1957: Imiona władzy jako Klaudiusz
• 1957: Iwona, księżniczka Burgunda jako Inocenty
• 1958: Antygona jako chór
• 1958: Szkoda tej czarownicy na stos jako Rene Ludwik
• 1959: Wesele pana Balzaka jako Aleksander Weryha-Darowski
• 1960: Don Carlos jako ojciec Domingo
• 1960: Noc listopadowa jako Ksawery Bronikowski
• 1960: Kniaź Mścisław Udały jako Dierżawin
• 1960: Wielki kram jako Proteusz
• 1961: Śmierć Gubernatora jako narrator
• 1961: Wesele jako dziennikarz
• 1961: Jaskółka jako Semko, książę Mazowiecki
• 1962: Wieczór poezji Władysława Broniewskiego
• 1962: Pierścień wielkiej damy jako sędzia Klemens Durejko
• 1962: Zielone rękawice jako Symoen
• 1963: Borys Godunow jako Gawriła Puszkin
• 1963: Droga przez świat jako autor
• 1963: Sen srebrny Salomei jako Pafnucy
• 1963: Wit Stwosz i Niobe
• 1963: Romeo i Julia jako Escalus
• 1963: Bracia Karamazow jako sędzia śledczy
• 1964: Dziady jako ksiądz Piotr
• 1964: Makbet jako Banko
• 1964: Pies ogrodnika jako Markiz Ricardo
• 1965: Samochwał albo amant wilkołak jako Zawierucha
• 1965: Sławna historia o Troilusie i Kresydzie jako Eneasz
• 1965: Balladyna jako Kirkor
• 1966: Przesłuchanie Juliusza jako Herber S. Marks
• 1966: Irydion jako Werres
• 1967: Jakiej mnie pragniesz jako Sylwiusz Masperi
• 1967: Nam nie drewno potrzebne jako strażnik
• 1968: Kobieta bez skazy jako człowiek bogaty i muzykalny
• 1968: Sułkowski jako Mordwinow
• 1968: Lilla Weneda jako Lech
• 1969: Klątwa jako sołtys
• 1969: Martwe dusze
• 1969: Jezioro jako Giewont
• 1969: Szkoła kobiet jako Rozsądnicki
• 1969: Intryga i miłość jako Miller
• 1970: Ballada o tamtych dniach jako minister
• 1970: Nocna eskorta jako baron Maks Stellwag
• 1970: Na szkle malowane jako Opowiadacz
• 1971: Wesołe kumoszki z Windsoru jako Ford
• 1971: Faust jako Altmayer
• 1971: Niewinni winowajcy jako Murow
• 1972: Lęki poranne jako Opas
• 1972: Jak wam się podoba jako Fryderyk
• 1973: Tragedia optymistyczna jako bosman
• 1973: Życie jawą jako chłop
• 1973: Akcja V jako generał Lust
• 1974: Rumcajs jako Starosta
• 1974: Po tamtej stronie świata jako Czako, Druh
• 1975: Mazepa jako Chmara
• 1975: Otello jako Brabancjo
• 1975: Cyd jako Don Arias, Don Ferdynand, Król Jan Kazimierz
• 1976: Maskarada jako wydawca
• 1976: Antoniusz i Kleopatra jako Emiliusz Lepidus
• 1976: Maria Stuart jako Amias Paulet
• 1977: Maskarada jako wydawca
• 1977: Przy pełni księżyca jako Timofiej
• 1978: Ballada łomżyńska jako ksiądz
• 1978: Dla miłego grosza jako szlachcic
• 1979: Wielka przygoda w małym miasteczku
• 1979: Cyrano de Berberac jako mieszczanin
• 1979: Henryk VI na łowach jako Robert
• 1981: Pan Tadeusz jako Jankiel
• 1982: Sto rąk, sto sztyletów jako ogrodnik
• 1982: Vatzlav jako Edypus
• 1982: Wyzwolenie jako starzec
• 1982: Gra o Narodzeniu i Męce
• 1983: Maestro jako Walerian
• 1984: Wesele jako Dziad
• 1985: Romulus Wielki jako Odoaker
• 1985: Żywot Józefa jako Jakub
• 1986: Fantazy jako ksiądz Loga
• 1987: Kordian jako papież, prymas
• 1987: Krótka noc jako kolejarz
• 1988: Drzewo jako Duda, Kołodziej
• 1989: Cyklop jako lekarz
• 1991: Ubu Królem jako król Wacław
• 1991: Wesele jako Wernyhora
• 1993: Powrót Odysa jako Femios
• 1993: Damy i huzary jako Rembo
• 1994: Chłopcy jako Jan Nepomucen Pożarski
• 1998: Sędziowie jako ksiądz

Nagrody i wyróżnienia

• 1955 – Medal 10-lecia Polski Ludowej
• 1967 – Złoty Krzyż Zasługi
• 1975 – Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski
• 1975 – Medal 30-lecia Polski Ludowej
• 1985 – Medal 40-lecia Polski Ludowej
• 1987 – Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski

Bibliografia

• Maciej Maciejewski w bazie IMDb (ang.)
• Maciej Maciejewski w bazie Filmweb
• Maciej Maciejewski w bazie filmpolski.pl
• Maciej Maciejewski, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2021-04-09] .